طراح پل ورسك مازندران - خاطرات مهندس دانمارکی طراح پل
خاطرات یک مهندس دانمارکی طراح پل ورسك در مازندران ایران
روز يكم ارديبهشت 1312 هنگامي كه يورگن ساكسيلد مديرعامل شركت دانماركي كامپساكس قرارداد احداث راه‌آهن شمال ـ جنوب ايران را امضا كرد، مي‌دانست كه مسووليت سنگيني را پذيرفته است.
تا قبل از او شركت‌هاي آمريكايي و انگليسي، فرانسوي و آلماني در عبور راه‌آهن از ميان كوه‌هاي البرز ناكام مانده بودند. ساكسيلد تعهد داده بود تا 900 كيلومتر راه‌آهن را در م
دت شش سال به اتمام برساند و در عوض به ازاي احداث هر متر راه‌آهن، پنج دلار طلا (معادل 1.5 گرم طلاي خالص) دريافت كند.
او براي تعيين مناسب‌ترين مسير عبور راه‌آهن از ميان كوه‌هاي البرز، بهترين مهندسان اروپا را به ايران فراخواند. هنگامي كه آنها نقشه هوايي رشته كوه‌هاي البرز را تهيه كردند، ساكسيلد دريافت كه در منطقه ورسك مشكلي وجود دارد.
راه‌آهن بايد از روستاي عباس‌آباد (كه بعد‌ها به ورسك تغيير نام داد) عبور مي‌كرد. ترن پس از عبور از روستاي ورسك بايد با طي مسافت ده كيلومتر و نيز 600 متر صعود، از كوهستان عبور و به سمت تونل گدوك حركت مي‌كرد.
اما از آنجا كه طي كردن چنين سربالايي براي ترن ميسر نبود، مهندسان كامپساكس، مسير را به صورت سه پله روي دامنه كوه طراحي كردند.
مسيري كه امروز به سه خط طلا معروف است، اما مشكل به همين جا ختم نمي‌شد. وجود دره ورسك مهندسان كامپساكس را مجبور كرد تا پلي با دهانه بزرگ را روي آن در نظر بگيرند. ساكسيلد براي اين چالش يكي از بهترين مهندسان پل‌ساز سوئيسي را در تيم خود داشت.
هانس ناتر نابغه پل‌سازي كه در سوابق درخشان خود احداث پل و ايستگاه راه‌آهن برن سوئيس را داشت، ماموريت يافت تا پلي را با مصالح ساختماني، در ارتفاع 110 متري از كف دره ورسك و با دهانه 60 متر طراحي كند.
هانس ناتر كار محاسبات پل ورسك را به پايان برد و نقشه آن را تهيه كرد. در اين اثنا مهندسان كامپساكس كه به چشم خود طغيان رود ورسك را ديده بودند، تصميم گرفتند با احداث تونلي در زير رودخانه ورسك، ترن را از طغيان محافظت كنند و سپس با چرخش در مسير و صعود به ميزان صد متر، ترن روي پل راه‌آهن ورسك قرارگيرد.
پس از پايان كار هانس ناتر، نوبت به آغاز عمليات احداث آن بود. براي ساخت پل ابتدا دو ستون مرتفع و سپس يك داربست بتوني احداث شد.
ساخت پل از اواسط آبان 1313 آغاز و بالاخره در پنجم ارديبهشت 1315 به طور رسمي افتتاح شد. هزينه احداث پل ورسك دو ميليون و 600 هزار ريال اعلام شد.
در 17 شهريور 1317 مجلس شوراي ملي تصويب كرد تا هانس ناتر با حقوق ماهانه 17 هزار ريال به مدت يك‌سال به استخدام وزارت طرق درآيد.
همچنين مقرر شد نصف حقوق وي به صورت ريال و نصف ديگر آن كه معادل 105 ليره كاغذ و 11 شيلينگ انگليسي بود از قرار هر ليره 80.50 ريال در آخر هر ماه پرداخت شود.
همچنين صد ليره كاغذ بابت هزينه مسافرت به سوئيس و صد ليره كاغذ براي برگشت به وي پرداخت شود. در سال 1318 از خدمات وي رسما تقدير شد.
پل راه‌آهن ورسك از ديدگاه مهندسان كامپساكس يك شاهكار مهندسي بود. ساكسيلد كه كتاب خاطرات خود را در سال 1350 با نام «خاطرات يك مهندس دانماركي» چاپ كرد، براي طرح جلد كتابش از نماي پل ورسك استفاده كرد.
همچنين نام اين پل در كتاب ركورد گينس، در بخش پل‌هاي با ارتفاع بيش از 61 متر به ثبت رسيده است.
ناتر بعد از جنگ دوم جهاني سه بار به ايران مراجعت كرد، ولي بر اثر بيماري و شدت ضعف مجبور به بازگشت به سوئيس شد و در يازدهم آگوست 1954 (21 مرداد) در زادگاه خود درگذشت.
او براي تعيين مناسب‌ترين مسير عبور راه‌آهن از ميان كوه‌هاي البرز، بهترين مهندسان اروپا را به ايران فراخواند. هنگامي كه آنها نقشه هوايي رشته كوه‌هاي البرز را تهيه كردند، ساكسيلد دريافت كه در منطقه ورسك مشكلي وجود دارد.
راه‌آهن بايد از روستاي عباس‌آباد (كه بعد‌ها به ورسك تغيير نام داد) عبور مي‌كرد. ترن پس از عبور از روستاي ورسك بايد با طي مسافت ده كيلومتر و نيز 600 متر صعود، از كوهستان عبور و به سمت تونل گدوك حركت مي‌كرد.
اما از آنجا كه طي كردن چنين سربالايي براي ترن ميسر نبود، مهندسان كامپساكس، مسير را به صورت سه پله روي دامنه كوه طراحي كردند.
مسيري كه امروز به سه خط طلا معروف است، اما مشكل به همين جا ختم نمي‌شد. وجود دره ورسك مهندسان كامپساكس را مجبور كرد تا پلي با دهانه بزرگ را روي آن در نظر بگيرند. ساكسيلد براي اين چالش يكي از بهترين مهندسان پل‌ساز سوئيسي را در تيم خود داشت.
هانس ناتر نابغه پل‌سازي كه در سوابق درخشان خود احداث پل و ايستگاه راه‌آهن برن سوئيس را داشت، ماموريت يافت تا پلي را با مصالح ساختماني، در ارتفاع 110 متري از كف دره ورسك و با دهانه 60 متر طراحي كند.
هانس ناتر كار محاسبات پل ورسك را به پايان برد و نقشه آن را تهيه كرد. در اين اثنا مهندسان كامپساكس كه به چشم خود طغيان رود ورسك را ديده بودند، تصميم گرفتند با احداث تونلي در زير رودخانه ورسك، ترن را از طغيان محافظت كنند و سپس با چرخش در مسير و صعود به ميزان صد متر، ترن روي پل راه‌آهن ورسك قرارگيرد.
پس از پايان كار هانس ناتر، نوبت به آغاز عمليات احداث آن بود. براي ساخت پل ابتدا دو ستون مرتفع و سپس يك داربست بتوني احداث شد.
ساخت پل از اواسط آبان 1313 آغاز و بالاخره در پنجم ارديبهشت 1315 به طور رسمي افتتاح شد. هزينه احداث پل ورسك دو ميليون و 600 هزار ريال اعلام شد.
در 17 شهريور 1317 مجلس شوراي ملي تصويب كرد تا هانس ناتر با حقوق ماهانه 17 هزار ريال به مدت يك‌سال به استخدام وزارت طرق درآيد.
همچنين مقرر شد نصف حقوق وي به صورت ريال و نصف ديگر آن كه معادل 105 ليره كاغذ و 11 شيلينگ انگليسي بود از قرار هر ليره 80.50 ريال در آخر هر ماه پرداخت شود.
همچنين صد ليره كاغذ بابت هزينه مسافرت به سوئيس و صد ليره كاغذ براي برگشت به وي پرداخت شود. در سال 1318 از خدمات وي رسما تقدير شد.
پل راه‌آهن ورسك از ديدگاه مهندسان كامپساكس يك شاهكار مهندسي بود. ساكسيلد كه كتاب خاطرات خود را در سال 1350 با نام «خاطرات يك مهندس دانماركي» چاپ كرد، براي طرح جلد كتابش از نماي پل ورسك استفاده كرد.
همچنين نام اين پل در كتاب ركورد گينس، در بخش پل‌هاي با ارتفاع بيش از 61 متر به ثبت رسيده است.
ناتر بعد از جنگ دوم جهاني سه بار به ايران مراجعت كرد، ولي بر اثر بيماري و شدت ضعف مجبور به بازگشت به سوئيس شد و در يازدهم آگوست 1954 (21 مرداد) در زادگاه خود درگذشت.
